Inleiding

In het jaar 2017 is de raad van toezicht periodiek bijeengekomen. Naast deze reguliere vergaderingen, heeft de raad van toezicht deelgenomen aan vergaderingen met de auditcommissie, de onderwijscommissie, de ledenraad en de regionale bijeenkomsten van de raden van advies. Voorts heeft de raad van toezicht de bijeenkomst met de GMR bijgewoond en heeft de raad van toezicht het GMR-congres bezocht. Ook hebben de leden van de raad van toezicht deelgenomen aan activiteiten rondom het 100-jarig bestaan van OMO, waarbij in het schooljaar 2016-2017 is stilgestaan.

In het voorliggende verslag worden de samenstelling en de werkwijze van de raad van toezicht weergegeven. Vervolgens worden de onderwerpen beschreven die in 2017 door de raad van toezicht zijn behandeld.

Algemeen

In het licht van good governance en de wet- en regelgeving omtrent goed onderwijsbestuur moeten toezicht en verantwoording zijn verankerd in de organisatiestructuur. Ons Middelbaar Onderwijs wordt gekenmerkt door de verenigingsstructuur: de raad van toezicht vormt het intern toezicht op de raad van bestuur. De ledenraad, samengesteld uit afgevaardigden van de raden van advies en ouders van OMO leerlingen, vormt het platform waaraan de raad van toezicht verantwoording aflegt.

De raad van toezicht is een onafhankelijk orgaan binnen de vereniging. De samenstelling, benoeming, taak, wijze van vergadering en de wijze van besluitvorming is vastgelegd in de statuten. De taak van de raad van toezicht behelst in ieder geval het houden van integraal toezicht, alsmede het werkgeverschap voor de raad van bestuur. Dit betekent dat de raad van toezicht geen begrenzingen kent ten aanzien van de aspecten en domeinen die hij in overweging neemt. Tevens staat de raad van toezicht de raad van bestuur met raad terzijde en fungeert als klankbord. De leden van de raad van toezicht signaleren via hun netwerk trends in de maatschappij die voor het beleid van de vereniging van belang zijn.

Samenstelling

De ledenraadvergadering heeft de heren Junggeburt en Vaassen per 1 juli 2017 benoemd als leden van de raad van toezicht. Daarnaast is de heer Verhoeven voor een periode van vier jaar herbenoemd. Mevrouw Van der Wolk en de heer Bouwens hebben per 1 juli 2017 afscheid genomen als leden van de raad van toezicht. De heer Bouwens was eveneens voorzitter van de auditcommissie. In de bijlagen bij dit verslag is de samenstelling van de raad van toezicht en de auditcommissie weergegeven.

Hoofd- en deelactiviteiten raad van toezicht

Een overzicht van de hoofd- en deelactiviteiten van de leden van de raad van toezicht zijn opgenomen bijlagen. De hoofd- en deelactiviteiten van de raad van toezicht staan tevens vermeld op de website van de vereniging.

Verantwoording aan de ledenraad

Op 13 juni 2017 heeft de ledenraadvergadering plaatsgevonden. Tijdens deze vergadering heeft de raad van toezicht het verenigingsbeleid over 2016 nader toegelicht. De raad van toezicht heeft aangegeven aandacht te hebben voor het professionaliseren van hun toezichthoudende taak, gelet op de maatschappelijke en wettelijke ontwikkelingen hierin. Daarnaast zijn de volgende onderwerpen nader toegelicht: Koers 2023 en de totstandkoming ervan, de krimp, onderwijskwaliteit en de rol van de raad van toezicht hierin, financiën en huisvesting en passend onderwijs. De ledenraad heeft het jaarverslag 2016 goedgekeurd en de heren Junggeburt, Vaassen en Verhoeven (her)benoemd als leden van de raad van toezicht.

Thema’s

In het afgelopen verslagjaar heeft de raad van toezicht aandacht besteed aan verschillende thema’s. Zo zijn de bestuurlijke cycli binnen OMO aan bod gekomen. Deze cycli vormen de borging van de professionele kwaliteitscultuur. Daarnaast is het personeel, dat de basis vormt voor goed onderwijs, als belangrijk thema behandeld. Aandachtspunten hierbij zijn onder andere het stimuleren van de onderzoekende houding en het natuurlijk verloop van het personeel door de vergrijzing. Voorts heeft er een bijeenkomst plaatsgevonden over strategisch HRM en kansen(on)gelijkheid. Daarnaast is het managementstatuut gewijzigd, waarbij onder andere aandacht is geschonken aan de bevoegdheden van de schoolleider in een samenwerkingsverband.

Naast voornoemde thema’s zijn de volgende thema’s behandeld:

Leerlingen en onderwijs

Koers 2023 geeft richting aan de ambities en het handelen van de vereniging. Goed onderwijs gaat om leren met hoofd, hart en handen over de grenzen van traditionele kennisgebieden heen. Goed onderwijs komt, onder andere en zeker niet uitsluitend, tot uiting in de onderwijsresultaten van de scholen. In vergelijking tot het landelijk gemiddelde heeft OMO over het geheel genomen goede onderwijsresultaten.

Vrijwel alle vo-scholen hebben of krijgen in verschillende mate te maken met dalende leerlingenaantallen door de bevolkingskrimp. Deze leerlingendaling is hardnekkig en houdt waarschijnlijk aan tot 2028. De maatschappelijke opdracht van OMO is om een zo fijnmazig mogelijk onderwijsaanbod in alle regio’s te behouden, waarbij goed onderwijs voorop staat.

Financiën

De bedrijfsvoering is ook vanuit Koers 2023 gericht op het besteden van onderwijsgeld op een goede manier, gericht op goed onderwijs voor leerlingen. De vereniging heeft met verschillende gemeenten een doordecentralisatieovereenkomst en is daarmee economisch eigenaar van gebouwen en gronden. OMO dient renovatie en nieuwbouwprojecten in deze gemeenten te financieren. In 2017 zijn aanvullende langlopende financieringen afgesloten, waardoor de vereniging de financiering op de lange termijn heeft afgedekt.

Samenwerkingsverbanden passend onderwijs

In het kader van passend onderwijs is OMO momenteel aangesloten bij tien samenwerkingsverbanden. Deze samenwerkingsverbanden zijn zelfstandige rechtspersonen, in de vorm van een stichting. Een samenwerkingsverband voor passend onderwijs stelt zich ten doel een dekkend aanbod van ondersteuningsvoorzieningen binnen en tussen de scholen te realiseren en wel zodanig dat leerlingen een ononderbroken ontwikkelingsproces kunnen doormaken, waarbij leerlingen die extra ondersteuning behoeven een zo passend mogelijke plaats in het onderwijs krijgen. In 2017 is aandacht besteed aan de mogelijk financiële risico’s en de governance-kant van de samenwerkingsverbanden. De bevoegdheden van de schoolleiders die zitting hebben in de samenwerkingsverbanden zijn vervolgens vastgelegd in het managementstatuut, waarmee de raad van toezicht heeft ingestemd.

Code goed onderwijsbestuur VO

Per 1 augustus 2015 is de ‘Code goed onderwijsbestuur VO’ van de VO-raad in werking getreden. Het beleid en werkwijze van de vereniging is gericht op goed onderwijs. Goed onderwijsbestuur is daarvoor een voorwaarde. De vereniging werkt en handelt conform de geest van de code. In dit licht heeft de vereniging in 2017 een eigen integriteitscode vastgesteld. Met deze code geeft de vereniging een eigen invulling aan een van de lidmaatschapseisen van de Code goed onderwijsbestuur VO. Er is bewust niet gekozen voor een standaardreglement, maar voor een eigen waardengedreven code, passend bij de identiteit van de vereniging. Daarnaast worden de reglementen van de vereniging geactualiseerd, waarbij de uitgangspunten van de Code goed onderwijsbestuur VO worden meegenomen.

Jaarverslag 2016

Het jaarverslag is goedgekeurd door de raad van toezicht en bekrachtigd door de ledenraad. De raad van toezicht heeft decharge verleend aan de raad van bestuur voor het gevoerde beleid in 2016.

Zelfevaluatie raad van toezicht

De raad van toezicht heeft het eigen functioneren geëvalueerd. Naar aanleiding van deze evaluatie is er een Onderwijscommissie ingesteld. Dit om het interne toezicht op de onderwijskwaliteit te borgen en te verbeteren. In de bijlagen bij dit verslag is de samenstelling van de onderwijscommissie weergegeven. In 2016 is de rol van de accountant reeds besproken met resultaat dat er in 2017 meer duidelijkheid is gekomen ten aanzien van de positie van de accountant.

De rol van werkgever

De raad van toezicht verricht de werkgeversrol voor de raad van bestuur. In dat kader heeft de raad van toezicht een standpunt in genomen over de herbenoeming van de voorzitter van de raad van bestuur. Ook heeft de evaluatie van het lid van de raad van bestuur (benoemd in 2016) plaatsgevonden.

In de bijlagen bij dit verslag is een overzicht opgenomen van de nevenactiviteiten van de leden van de raad van bestuur. Deze nevenactiviteiten staan tevens vermeld op de website van de vereniging.

Auditcommissie

De auditcommissie wordt gevormd door enkele leden van de raad van toezicht. De focus van de auditcommissie ligt op vooral financieel getinte onderwerpen zoals de werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen, de financiële informatieverschaffing door de raad van bestuur. De auditcommissie brengt na iedere vergadering verslag uit in de plenaire vergadering van de raad van toezicht. Er is een aanbestedingsprocedure voor de accountant doorlopen, waarna de opdracht is gegund.

In het verslagjaar is de auditcommissie vier keer bij elkaar gekomen. Er is stilgestaan bij de liquiditeitsbehoefte, de financiële kaders, de gewijzigde geldstromen van de samenwerkingsverbanden, het doordecentralisatiemodel, het jaarverslag en accountantsverslag 2016, de meerjarenbegroting 2018-2022, de perioderapportages over 2017 en de managementletter 2016. Tot slot is in iedere vergadering aandacht besteed aan de (financieel) minder presterende OMO-scholen en zijn alle bouwafrekeningen met de auditcommissie gedeeld.

Onderwijscommissie

Om het interne toezicht op de onderwijskwaliteit te borgen en te verbeteren is er een onderwijscommissie ingesteld met leden uit de raad van toezicht. Hiermee wordt gevolg gegeven aan de behoefte van de raad van toezicht om meer inzicht te krijgen in de ‘zachte kant’ van onderwijskwaliteit. Dit als aanvulling op de reeds beschikbare objectieve gegevens over de onderwijskwaliteit. Het ontwikkelkader en het schoolplan spelen een belangrijke rol in de kwaliteitscyclus van de scholen, waarbij uitgangspunt is ruimte te geven aan diversiteit en maatwerk van elke school.

Beschouwing

De raad van toezicht kijkt positief terug op 2017. Er is sprake van een goede balans tussen het primaire proces, namelijk het geven van kwalitatief goed onderwijs, en een verantwoord financieel beleid. Het meer inzicht krijgen in de minder meetbare ofwel ‘zachte’ kant van onderwijskwaliteit geeft een verdieping in de rol als toezichthouder. Op die manier blijft er een kritische reflectie en dialoog plaatsvinden. Hierbij is het niet alleen van belang te kijken naar de kwaliteit van onderwijs voor zittende leerlingen, maar ook hoe deze kwaliteit geborgd kan worden voor toekomstige generaties in de regio. In dat kader is er aandacht voor de krimphorizon in bepaalde gebieden en de vergrijzing. Er is perspectief om hier op een goede manier vorm aan te geven, waarbij goed onderwijs kan worden gegeven dat past bij elke leerling.

Bijlagen bij verslag raad van toezicht

Tabel 13: Samenstelling raad van toezicht

Tabel 14: Hoofd- en deelactiviteiten raad van toezicht

Tabel 15: Nevenactiviteiten raad van bestuur